سرطان دهان ، ششمین سرطان شایع جهان می باشد و نوعی از سرطان سر و گردن است و اغلب به روش مشابهی درمان می شود. تشخیص و درمان آن بر عهده‌ی متخصصان دهان و دندان و گوش و حلق است.
تعریف سرطان دهان یا Oral Cancer
هر نوع سرطانی که پیدایش و شروع آن از زبان، زیر زبان، لثه ها ، غدد بزاقی و بافت های داخل دهان و گلو باشد، به عنوان سرطان دهان شناخته می شوند.
با بالا رفتن سن، خطر ابتلا به این سرطان افزایش می یابد، اما به طور کلی بسیاری از مبتلایان کسانی هستند که سابقه کشیدن سیگار، نوشیدن زیاد الکل یا عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی HPV را دارند.
سن ابتلا به سرطان دهان :
به طور کلی افراد بالای چهل سال بیشتر دچار این بیماری می شوند و ریسک ابتلا به آن در مردان ، دو برابر زنان است .
از کجا بفهمیم سرطان دهان داریم ؟
در تشخیص سرطان ما با دو دسته از علائم اولیه و ثانویه روبرو هستیم :
اگر به هر یک از علائم اولیه زیر را برای بیش از دو هفته دارا باشید ، باید به یک پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید:
زخمی که بهبود نمی یابد یا خونریزی دارد
§ وجود ساییدگی، توده یا بافت ضخیم شده در دهان، لب، زبان یا گلو
§ احساس آنکه چیزی در گلویتان گیرکرده به صورتی که رو به بهبود نباشد .
§ زخمی که خونریزی مداوم دارد و بهبود نمی یابد .
§ تحرک و جابجایی ناگهانی دندان
§ ایجاد یک لکه سفید یا قرمز در دهان
§ جویدن یا بلع غذا برایتان دشوار شده باشد
§ کاهش وزن بدون دلایلی از جمله رژیم و …
§ مانند سابق نتوانید فک و زبان خود را حرکت دهید
§ احساس بی حسی در زبان یا سایر قسمت های دهان
§ ورم کردن فک
§ احساس درد در یک گوش بدون از دست دادن حس شنوایی یا کاهش آن
از آنجا که این علائم ممکن است به دلایل دیگری مانند آلرژی یا یک عفونت نیز شکل بگیرند ، در صورت مشاهده آنها نباید بلافاصله نگران ابتلا به سرطان شد.
علائم ثانویه :
§ سفت شدن مناطقی از سطح دهان
§ تغییرات ظاهری دهان و لب
§ انسداد مسیر‌های هوایی
§ عفونت گوش میانی
§ گوش درد
§ گرفتگی عضلات فک
§ تورم غدد لنفاوی
§ ایجاد مشکل در بینایی فرد.
عوامل موثر در ایجاد سرطان دهان
1- استفاده از سیگار و الکل
مصرف انواع تنباکو و سیگار، با ورود مواد سرطان‌ز‌ا به دهان، خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می دهد. نوشیدن الکل فراوان در درازمدت نیز همین اثر را دارد.
2- ابتلا به ویروس HPV
بین عفونت با ویروس HPV (که از طریق رابطه جنسی منتقل می شود) و ابتلا به سرطان دهان ارتباط زیادی وجود دارد .
3- افزایش سن
از آنجا که سن بیشترافراد مبتلا به سرطان دهان بالای 40 سال می باشد، یکی از عوامل می تواند افزایش سن باشد .
4- رژیم غذایی
افرادی که رژیم غذایی آنها حاوی مقادیر کافی از سبزیجات و میوه ها نمی باشد، به میزان کافی ویتامین و مواد آنتی اکسیدان مصرف نمی کنند بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به سرطان دهان قرار می گیرند.
چرا تشخیص به موقع سرطان دهان اهمیت زیادی دارد؟
مانند بسیاری از بیماری ها تشخیص به موقع می تواند روند درمان و پیشگیری از گستردگی آن را سهل و آسان تر نماید .
اما از آنجا که روند پیشرفت سرطان دهان سرعت بالایی دارد و سریعا به قسمت های دیگر بدن تسری می یابد تشخیص زودرس این بیماری بسیار مهم است. بنابراین شدیدا توصیه می شود با مشاهده علائم بالقوه ای که در بالا نام بردیم ، هر چه زودتر به پزشک یا دندانپزشک مراجعه شود. تا به وسیله معاینه دقیق دهان، گلو، لب ها، صورت و گردن ، ضایعاتی که مشکوک به سرطان می باشند، شناسایی شده و اقدامات لازم را در خصوص رفع آنها انجام گیرد.
متخصصان چگونه به تشخیص قطعی سرطان دهان دست می یابند ؟
ابتدا پزشک و متخصص با معاینه ی جسمی کامل و بررسی سابقه پزشکی کار خود را آغاز می کند و سپس به صورت چشمی زخم های دهان و فارینژیال را و همچنین با کمک حس لامسه ، نواحی سر و گردن را معاینه می کنند.
در این معاینه با کمک دو انگشت ، سقف ، کف دهان و زبان و گره های گردنی بررسی می شود . وهمچنین با کمک آینه های دهانی به طور کامل مناطق انتها ، پشت و پایه زبان مشاهده می شود .
در صورت مشاهده موارد مشکوک توسط پزشکان، ممکن است آزمایش‌های تخصصی از قبیل بیوپسی، عکس برداری اشعه‌ایکس از قفسه سینه، سیتی اسکن و ام آر آی الویت قرار داده شوند .
اما لازم به ذکر است ، تنها روش قطعی برای مشخص کردن اینکه آیا فرد دچار سرطان دهان شده است یا خیر ، بیوپسی و ارزیابی میکروسکوپی سلول‌هایی است که از آنها نمونه گیری شده است . بیوپسی بافتی، از زبان یا سایر بافت‌های دهان و بررسی میکروسکوپی ضایعه، تشخیص سرطان دهان و یا پیش سرطانی را تائید می‌کند.
روش های درمانی سرطان دهان:
با توجه به نوع سرطان دهان و میزان پیشرفت آن از شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی استفاده می شود . با تشخیص پزشک و دندانپزشک ممکن است از روش های گفته شده به تنهایی یا توأمان استفاده شود.
در مرحله اول اگر تومور به اندازه کافی کوچک باشد و اگر عمل جراحی به نتیجه کارکردی رضایت بخش باشد، قطع جراحی (حذف) تومور معمولاً توصیه می‌شود.
در صورت گستردگی محل درگیر در سرطان، جراحی آن نیازمند سطح بالاتری از تکنیک‌ها و تجهیزات است. ممکن است تعداد جراحی‌های مورد نیاز بیش از یک مورد باشد و حتی جراحی‌های پلاستیک جهت بازسازی اندام آسیب دیده در دستور کار قرار گیرد.
شیمی درمانی هدفمند چیست ؟
در شیمی درمانی هدفمند، دارو به شکلی هوشمند تنها بر سلول های سرطانی اثر می کند و سلول های سالم بدن را از بین نمی برد.
همچنین این درمان عوارض ناخواسته کمتری نسبت به روش های قدیمی شیمی درمانی دارد.
چه متخصصانی به درمان سرطان دهان می پردازند ؟
درمان بیماران مبتلا به سرطان دهان از نظر طیف پزشکان مربوطه گسترده است . برای درمان سرطان دهان ، گروهی از متخصصان ازجمله جراحان فک و صورت، جراحان پلاستیک و زیبایی و ترمیمی ، متخصصان سرطان شناسی (اونکولوژیست)، متخصصان پرتودرمانی، دندانپزشکان، متخصصان گفتاردرمانی، پرستاران، متخصصان تغذیه و مشاوران روانشناسی می توانند به درمان بپردازند.
شرایط بیماران مبتلا به سرطان دهان حین و بعد از درمان چگونه است ؟
معمولاً بیماران مبتلا به سرطان دهان در طول زندگی خود از مشکلات عدیده‌ای از قبیل مشکلات گفتاری، مشکل نگه داشتن وزن، مسائل مربوط به تیروئید، مشکلات بلع، عدم توانایی بلع، از دست دادن حافظه، ضعف، سرگیجه، کاهش شنوایی رنج می‌برند.
پس از درمان، توان بخشی برای بهبود حرکت، جویدن، بلعیدن و سخن گفتن ضروری است. در‌این مرحله ممکن است آسیب شناسان گفتار و زبان درگیر شوند.
در پایان لازم به ذکر است که تحقیقات در رابطه با اپیدمیولوژی سرطان نشان می‌دهد که ساده ترین راهکار در رابطه با سرطان دهان، پیشگیری از ابتلا به آن از طریق پرهیز از عوامل بیماری زا و همچنین تشخیص زود هنگام آن پیش از آسیب رسانی گسترده به اندام‌های سر و گردن استاست.
راه های پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان چیست ؟
1- عدم مصرف سیگار و تنباکو
2- منع نوشیدن بیش از حد الکل
3- کنترل روابط جنسی و پرهیز از رابطه جنسی پرخطر که مانع عفونت با ویروسHPV می شود
4- رعابت بهداشت دهان و دندان
5- رعایت رژیم غذایی سرشار از سبزیجات، میوه ها و فیبرهای غذایی
با رعایت موارد بالا می توانیم ریسک ابتلا به سرطان دهان را به حداقل برسانیم
Leave A Comment