تشکیل پالپ دندان در حدود ششمین هفته زندگی جنینی ، همزمان با آغاز تشکیل دندان شروع می شود. پالپ دندان بافت همبندی است که از عاج حمایت می نماید و از یک بافت هم بندی عروقی تشکیل می شود که در دیواره های سخت عاجی محصور شده است . پالپ اگر چه شبیه به دیگر بافت های همبند بدن انسان می باشد، ولی به خاطر اعمال و مکان از آنها متمایز می گردد.
عملکرد اولیه پالپ تولید عاج به منظور ساختن دندان ، ترمیم و مبارزه با محرک های زیان آور می باشد. علاوه بر این نقش تغذیه کننده نیز دارد که متضمن حفظ حیات تمام عناصر سلولی دندان می باشد. همچنین دارای عملکرد حسی بوده و به دندان اجازه دریافت محرک ها را می دهد . محصور بودن پالپ در داخل عاج ، محیط خاصی را ایجاد می کند ، بدان معنی که در هنگام واکنش های آماسی ، چون فضای کمی در خارج سلول ها جهت ترشحات وجود دارد ، موجب می شود که پالپ نتواند تورم حاصل کند و به این ترتیب در ناحیه آماسی فشار به شدت بالا رفته و به علت روی هم خوابیدن وریدهای پالپ جریان خون قطع می شود و این مسئله احتمالا موجب آسیب موضعی می گردد و پالپ از دست می رود.
تفاوت پاپ دندان شیری و دائمی
در رابطه با تفاوت پالپ دندان های شیری با دندان های دائمی محققین از مطالعات بافت شناسی به این نتیجه رسیدند که به جز وجود یک ناحیه کلاهی شکل از فیبرهای شبکه ای و کلاژنی در پالپ تاجی دندانهای شیری ، هیچگونه تفاوت ساختمانی بین پالپ دندان شیری و دندان دائمی جوان وجود ندارد . هرچند تجربه نشان می دهد که پاسخ دندان های شیری نسبت به ضربه تهاجم میکروبی ، تحریکات و دارو ، متفاوت از همین پاسخ در دندان های دائمی می باشد . این امر ممکن است به علت تفاوتهای آناتومیکی موجود باشد.
بعضی از دندانپزشکان معتقدند که حساسیت دندان های شیری نسبت به درد ، کمتر از دندانهای دائمی می باشد که احتمالا دلیل آن می تواند به علت تفاوت در تعداد یا نحوه انتشار عناصر عصبی باشد. در دندان های دائمی فیبرهای عصبی به طور عمده در بین ادنتوبلاست ها (سلول های سازنده عاج) خاتمه می یابند ولی در دندانهای شیری فیبرهای عصبی پالپ تا ناحیه ادنتوبلاستی رسیده و به صورت پایانه های آزاد عصبی خاتمه می یابد .
پالپ دندانهای شیری و دائمی در پاسخ های سلولی نیز از یکدیگر متفاوت می باشند کما اینکه بنابر عقیده Mcdonald ، کانونی شدن عفونت و التهاب در پالپ دندان های شیری ، ضعیف تر از دندان های دائمی می باشد ، در ضمن ایجاد تحلیل های خارجی و داخلی در دندانهای شیری ، پس از استعمال کلسیم هیدروکسید، بر خلاف دندانهای دائمی به دلیل بالا بودن میزان پاسخ های التهابی در این دندان ها است . زیرا که قلیایی بودن این ماده باعث ایجاد التهاب شدید در دندانی خواهد شد که مورد درمان پالپوتومی (درمان ریشه) قرار گرفته است .
پالپ دندان از چه قسمت های تشکیل شده است؟
در بررسی پالپ از محیط به مرکز ،می توان بافت آن را بدین گونه طبقه بندی نمود.
1- ناحیه ادنتوبلاستی (Odontoblastic layer)
2- ناحیه بدون سلول ((cell free Zone
3- ناحیه پر سلول (cell rich zone )
۴- ناحیه مرکزی (central zone )
١- ناحیه ادنتوبلاستی
ادنتوبلاستها از جسم سلولی تشکیل می شوند. در این ناحیه در اطراف جسم سلولی ادنتوبلاست ها، مویرگ و اعصاب حسی یافت می شود . عملکرد اولیه ادنتوبلاستها تولید و رسوب عاج و انجام عمل دنتینوژنز می باشد . دنتینوژنز شامل تولید رسوب و آهکی شدن یک ماتریکس بوده که پره دنتین نام دارد و بین عاج کلسیفیه شده و ناحیه ادنتوبلاستی یافت می شود و یک نوع کمپلکس پروتئین کربوهیدرات می باشد . در داخل این ماتریکس ، نمکهای کلسیم و فسفر رسوب کرده و در نهایت ساختمان را که عاج خوانده میشود به وجود می آورند .
میزان گسترش ادنتوبلاستی به داخل عاج مشخص نشده است. در بعضی از مطالعات که در مورد دندانهای بالغ به عمل آمده است ادعا شده است که این ماده یک سوم ضخامت عاج را طی می کنند و در برخی دیگر ادعا شده است که تمام ضخامت عاج را طی کرده و به محل اتصال مینا و عاج می رسند. فضای اطراف ادنتوبلاستی با مایع خارج سلولی پر شده و نقش مهمی را در انتقالات حسی ، بازی می کند .
٢- ناحیه بدون سلول
ناحیه بدون سلول یا ناحیه ویل ناحیه ای تقریبا خالی از سلول می باشد که به مرکز پالپ نزدیکتر است این ناحیه اگرچه بدون سلول خوانده می شود ولی حاوی تعدادی فیبروبلاست و سلولهای مزانشیمی و ماکروفاز می باشد.
مهمترین عناصر این ناحیه عبارتند از شبکه مویرگی ، شبکه عصبی و ماده زمینه ای شبکه مویرگی که در تغذیه ادنوبلاست ها و سلول های این ناحیه نقش دارد.
٣- ناحیه پر سلول
عناصر اصلی آن عبارتند از ماده زمینه ای ، فیبروبلاست ها و الیاف کلاژن ، سلول های تمایز نیافته مزانشیمال و ماکروفاژها.
ماده زمینه ای ، ماده ای ژلاتینی است که از آب و پروتئین ها درست شده است ، ماده زمینه ای به عنوان وسیله ای برای حمل و نقل متابولیت ها و فرآورده های زائد سلولی عمل می کند. فیبروبلاست ها فراوان ترین سلول های پالپ را تشکیل می دهند همچنین در تجزیه کلاژن و رسوب بافت آهکی نیز نقش دارند، تعداد فیبروبلاست ها در ناحیه پر سلول مخصوصا در قسمت تاجی بیشتر از نواحی دیگر پالپ است . این قسمت رنگ مایل به سفید دارد . این قسمت ، عروق و اعصاب را در مقابل آسیب های محافظت کرده و از نظر کلینیکی نیز دارای اهمیت می باشد زیرا خارج کردن پالپ را در طی عمل پالپکتومی آسانتر می کند.
4- ناحیه مرکزی
ناحیه مرکزی یا پالپ اصلی (Pulp proper) شامل عروق خونی و اعصاب می باشد. عروق خونی و اعصاب از این ناحیه ، شاخه هایی به محیط پالپ می فرستند. کانال های فرعی در صورت وجود ، محلی برای ورود و خروج عروق خونی می باشند . عروق در مسیر خود به سوی مرکز پالپ شاخه شاخه شده و سرانجام به صورت مویرگ در می آیند و در ناحیه کم سلول خاتمه می یابند .
ضمنا اگر سوالی در ارتباط با موضوعات مطرح شده و یا هر موضوعی در این زمینه دارید، از ما بپرسید. کارشناسان ما همیشه و 24 ساعت شبانه روز در دسترس و خدمت شما هستند. کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی رایا
Leave A Comment