طبقه بندیهای زیادی برای شکستگی های دندانی مطرح شده است که هر یک دارای مزایا و معایبی می باشد. در بسیاری از این تقسیم بندی ها عواملی چون اتیولوژی، آناتومی، پائولوژی، درمان، به عنوان مبنا قرار داده شده اند. در این بخش طبقه بندی های مختلف که هریک به لحاظی قابل توجه و استفاده هستند، عنوان گردیده است.
طبقه بندی Ellis
Ellis در سال ۱۹۷۰ یک سیستم طبقه بندی شماره گذاری شده را بر مبنای وسعت آناتومیک صدمات دندانهای قدامی ارائه نمود. این طبقه بندی شامل موارد زیر می باشد:
کلاس 1:شکستگی ساده تاج، بدون درگیری یا با درگیری مختصر عاج
کلاس 2: شکستگی وسیع تاج دندان، بدون درگیری پالپ
کلاس 3: شکستگی وسیع تاج دندان، همراه با درگیری پالپ
. کلاس 4: آسیب دیدگی دندان به همراه نکروز پالپ با یا بدون شکستگی ساختمان های دندانی
کلاس 5: خارج شدگی کامل دندان از حفره آلوئلی
کلاس 6 : شکستگی ریشه یا بدون شکستگی تاج دندان.
کلاس 7: جابجائی دندان بدون شکستگی تاج یاریشه
کلاس8: شکستگی و جداشدن کل تاج دندان
تصویر شکستگی دندان در کلاس های مختلف
ترکها
شکستگی های ناقصی هستند که بدون از بین رفتن ساختمان دندانی رخ می دهند. ترک در مینای دندانها اغلب اتفاق افتاده و با افزایش سن بیشتر می شود. این ترکها عموما به صورت خط های مویی موازی منشورهای مینایی بوده و ممکن است تا عمق اتصال مینا و عاج گسترش یابند، که در اینصورت قبل از پر شدن با ذرات موجود در بزاق (هم در دندانهای جوان و هم در دندانهای مسن) ممکن است دردناک باشند. در دندانهای مسن تر، ترکها با یک غشای نازک قهوه ای از بزاق پوشانده و پرگشته ، بدین ترتیب قابل تشخیص می گردند
ترک در مینا ممکن است به علت وارد شدن ضربه به دندان، جویدن اجسام سخت، و با تغییرات حرارتی ایجاد گردد، زیرا مینا دارای ساختمان کریستالی بوده و انعطاف پذیری کمی دارد.
ترکهای مینائی که در اثر وارد شدن ضربه به دندان ایجاد می شوند، اغلب همراه با لق شدگی دندان می باشند، تجربه نشان داده است که شدید ترین عکس العمل های پالپی معمولا در دندان هایی با حداقل صدمات ظاهری بروز می نمایند. با این وجود در یک ارزیابی طولانی مدت مشاهده کردند که فقط ۱% از این دندانها دچار مشکلات بعدی می گردند.
عاج بعلت دارا بودن مواد ارگانیک بیشتر (در حدود ۳۵٪) از مبنای کریستالینه انعطاف پذیری بیشتری داشته، در نتیجه به آسانی شکاف بر نمی دارد بلکه تحت فشار های داخلی بیش از حد دچار ترکهای مویی می گردد.
اتیولوژی و تشخیص دندان های خلفی ترک خورده و با دندان هایی که دچار شکستگی ناقص هستند از سال ۱۹۵۴ توسط Gibbs سپس در سال ۱۹۶۴ بوسیله Cameron و بدنبال آن در سال ۱۹۶۸ پوسیله Stantly به تاریخچه دندانپزشکی وارد شد.
ترکها اکثرا در جهت مزیودیستالی و در دندانهای مولر و پرمولر ترمیم شد، دیده می شوند البته در مواردی در دندانهای بدون پوسیدگی و بدون ترمیم نیز دیده شده اند
CTS یکی از مشکلاتی است که امروزه بطور معمول در مطب دندانپزشکی دیده می شود. از هنگامی که سن متوسط جمعیت ما طولانی تر شده و دندانها برای مدت بیشتری نگهداری می شوند، بیماران از ناراحتی حاد دندانهای ترک خورده بیشتر رنج می برند، ولی مشکل اینجاست که اتیولوژی CTS کاملا شناخته نشده است بخصوص که CTS عموما در دندانهای ترمیم نشده و یا با حداقل ترمیم دیده می شود
CTS بیماری بالغین بوده، جوانترین موردی که برای آن گزارش شده، یک بیمار ۲۶ ساله است و در اکثر موارد این نوع شکستگی قبل از سن ۵۰ سالگی اتفاق می افتد
شکستگی تاج بدون درگیری پالپ
در این نوع شکستگی عاج ومینا درگیر هستند اما پالپ درگیر نشده است. این نوع شکستگی همان شکستگی ساده تاج یا شکستگی کلاس 2می باشد
شکستگی ساده تاج در دندانهای قدامی شامل شکستگی گوشه های انسیزائی می باشد و در دندانهای خلفی بصورت شکستگی کاسپ ها است.
اگرچه در این نوع شکستگی بالپ درگیر نشده است، ولی غالبا این دندانها دچار عارضه ازدیاد حساسیت می باشند، زیرا توکسین باکتریها یا دیگر مواد محرک تولید شده توسط پلاک میکروبی متشگل در محل شکستگی، می توانند از طریق توبولهای اکسپوز سطح شکسته شده ، باعث آزار پالپ گردند. البته باید توجه داشت که تغییراتی که در پالپ بدنبال انتقال مواد اتفاق می افتد به فاکتورهایی از قبیل
1- فاصله محل شکستگی تا پالپ دندان
۲- میزانی از عاج که اکسپوز می باشد
٣- سن بیمار (عقب نشینی پالب، ممایز توبولها)
۴- میزان صدمه ای که به لیگامان پریودنتال وارد شده است.
- فاصله زمانی بین حادثه و درمان، بستگی دارد.
شکستگی تاج همراه با درگیری پالپ
این نوع شکستگی، مینا، عاج، پالپ را درگیر می سازد. اندرسون این نوع شکستگی را تحت عنوان «شکستگی پیچیده تاج و Ellis تحت عنوان شکستگیهای کلاس 3 نامید.
در این نوع شکستگی میزان درگیری پالپ از باز شدگی نقطه ای نابرداشته شدن کامل سقف اتاقک پالپ متفاوت می باشد.
شکستگیهای پیچیده تاج در مقایسه با شکستگیهای ساده تاج از شیوع کمتری برخوردار بوده و بین ۲ تا ۱۳ درصدکل صدمات تروماتیک دندانی و تنها ۱۷درصد شکستگی های تاج را شامل می شوند.
در این نوع شکستگی برای انتخاب طرح درمان مناسب فاکتورهایی از قبیل:
1) وسعت شکستگی
۲) مرحله بلوغ ریشه
۳) مدت زمانی که از بروز حادثه می گذر
۴) سن بیمار باید بدقت بررسی گردند،
از میان این فاکتورها مهمترین فاکتور در انتخاب طرح درمان مناسب، میزان تکامل ریشه می باشد.
شکستگیهای تاج – ریشه
این نوع شکستگی شامل مینا، عاج، سمان می باشد و براساس درگیر شدن پالپ به انواع ناقص و کامل تقسیم می شوند
شکستگیه ای تاج و ریشه را در بسیاری از سیستمهای طبقه بندی بعنوان یک حالت اختصاصی عنوان نمی کنند، بنابراین اغلب در یکی از گروه های شکستگی تاج با شکستگی ریشه قرار میگیرند. میزان شیوع شکستگی تاج – ریشه در دندانهای دائمی 5 درصد کل صدمات تروماتیک دندانی گزارش شده است. حال آنکه این میزان در صورتی که شامل CTS یا شکستگی عمودی ریشه باشد، بالاتر از این رقم خواهد بود،
شکستگی های تاج – ریشه در دندانهای قدامی اغلب ناشی از ترومای مستقیم می باشد. CTS شکستگیهایی هستند که بطور مورب تاج را به دو قسمت کرده و خط شکستگی تا سطح زیر ریشه امتداد پیدا کرده است. در این موارد به نظر می آید شکستگی محدود به تاج بود، در حالیکه شکستگی گسترده تر بوده و ریشه را نیز در بر گرفته است. قطعات شکسته ممکن است منفرد یا مولتیپال باشد و بسته به گسترش شکستگی در داخل عاج ممکن است پالب رانیز درگیر نماید. همچنین گاهی خط شکستگی بصورت طولی تمام طول دندان را شامل شده، که در این موارد عموما پالپ گرفتار می باشد.
گاهی نیز شکستگی تاج – ریشه، تمام تاج را گرفتار کرده و قطعات شکسته فقط بوسیله لیگامان پریودنتال (PDL) بهم چسبندگی دارند.
شکستگیهای تاج – ریشه در دندانهای خلفی یا ناشی از حوادث تروماتیک بوده و یا در اثر تروماهای غیر مستقیمی است که به دنبال رستوریشنهای وسیع یا قرار دادن پین و مواردی از این قبیل ایجاد می گردد.
ممنون که تا اینجا با ما همراه بودید. ضمنا اگر سوالی در ارتباط با موضوعات مطرح شده و یا هر موضوعی در این زمینه دارید، از ما بپرسید. کارشناسان ما همیشه و 24 ساعت شبانه روز در دسترس و خدمت شما هستند. کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی رایا
Leave A Comment